Trong thế giới blockchain đầy biến động, DeFi (Tài chính phi tập trung) như một luồng gió mới, hứa hẹn cách mạng hóa hệ thống tài chính truyền thống. Không còn phụ thuộc vào các tổ chức trung gian, DeFi cho phép người dùng tự quản lý tài sản và tham gia vào các dịch vụ tài chính một cách trực tiếp, minh bạch và an toàn hơn. Trong bài viết ngày hôm nay hãy cùng Betomon tìm hiểu về DeFi là gì? Cách thức hoạt động của DeFi cũng như ưu điểm và nhược điểm của nền tảng này nhé!
DeFi là gì?
DeFi là viết tắt của Decentralized Finance, đây là một hệ sinh thái tài chính phi tập trung được xây dựng trên nền tảng Blockchain nơi mà các tổ chức, thị trường và các công cụ tài chính không bị phụ thuộc vào bất kỳ trung tâm quản lý nào. Nói một các đơn giản thì DeFi là nền tảng cho phép người dùng truy cập vào các dịch vụ tài chính truyền thống như cho vay, vay mượn, giao dịch, bảo hiểm,… mà không cần đến các tổ chức trung gian như ngân hàng, sàn giao dịch chứng khoán, hoặc các tổ chức tài chính khác.
DeFi sử dụng công nghệ chuỗi khối (Blockchain Technology) để xây dựng một hệ thống tài chính mở. Với DeFi, ai cũng có thể truy cập vào bất kỳ lúc nào và ở bất kỳ nơi đâu mà không phải chịu sự kiểm soát của các cá nhân hoặc tổ chức cụ thể.
Lịch sử hình thành của DeFi
- Giai đoạn đầu (2009 – 2017):
2009: Bitcoin ra đời, mở ra ý tưởng về một hệ thống tài chính phi tập trung.
2013-2014: Các dự án như Mastercoin và Counterparty xuất hiện, cho phép phát hành tài sản kỹ thuật số trên blockchain Bitcoin.
2015: Ethereum ra đời, cung cấp nền tảng cho các ứng dụng phi tập trung (DApp) và hợp đồng thông minh.
- Sự bùng nổ của DeFi (2017 – nay):
2017: MakerDAO, một nền tảng cho vay phi tập trung đầu tiên, được ra mắt.
2018: Sự bùng nổ của các dự án DeFi như Compound, Uniswap, Aave.
2019-2020: DeFi trở nên phổ biến hơn với sự gia tăng của các giao thức, ứng dụng và các sản phẩm tài chính mới.
2021: DeFi đạt đỉnh cao về vốn hóa thị trường, với nhiều dự án mới được ra mắt và sự quan tâm từ các nhà đầu tư lớn.
2022: Thị trường DeFi trải qua thời kỳ điều chỉnh, nhưng vẫn tiếp tục phát triển với nhiều dự án mới và sáng tạo.
Hiện nay DeFi vẫn đang giữ được vị thế của mình trong việc thu hút sự chú ý của cộng đồng, mở ra một thế giới mới cho các dịch vụ tài chính nơi mà phần lớn giá trị được duy trì bởi người dùng và hoạt động hoàn toàn thông qua mạng internet.
Ưu và nhược điểm của DeFi
Ưu điểm
Có bao giờ bạn thắc mắc DeFi được tạo ra để làm gì không? Chắc chắn nền tảng này được tạo ra để khắc phục những điểm yếu của nền tảng trước đó rồi. Và nền tảng đó chính là CeFi (Centralized Finance), hay Tài chính tập trung, là hệ thống tài chính truyền thống mà chúng ta quen thuộc hàng ngày. Trong CeFi, các tổ chức trung gian như ngân hàng, sàn giao dịch chứng khoán, công ty bảo hiểm đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp dịch vụ tài chính. Trong bối cảnh CeFi còn tồn tại những điểm yếu như phí giao dịch cao, thiếu minh bạch, bị phụ thuộc quá nhiều vào bên thứ ba. Thì DeFi ra đời đã khắc phục rất tốt những gì mà CeFi (Centralized Finance – Tài chính tập trung) chưa làm được.
Cùng tìm hiểu ưu điểm của DeFi là gì nhé
- Phi tập trung: Với DeFi, người dùng không cần phải thông qua bên trung gian như ngân hàng, tổ chức tài chính để có thể duy trì quyền kiểm soát số tiền của mình. Các tranh chấp nếu xảy ra sẽ được giải quyết theo cách thức được chỉ định ghi trong hợp đồng.
- Tính minh bạch: Hợp đồng thông minh của DeFi dựa vào logic mã trên mạng blockchain để kích hoạt việc thực thi của nó thay vì sự can thiệp của con người, do đó nó là phương pháp để loại bỏ các bên thứ ba, đồng thời vẫn đảm bảo được tính chính xác và tốc độ thực thi.
- Không cần sự cho phép và sự ủy thác: Một đặc điểm quan trọng của DeFi là tính “Non-Custodial”, tức là không có sự ủy thác. Mọi người dùng đều bình đẳng với nhau, đặc biệt quá trình tham gia không đòi hỏi các thủ tục phức tạp hoặc sự cho phép từ bên thứ ba.
- Chi phí thấp: Không có cơ quan kiểm soát nên DeFi giúp giảm thiểu các chi phí giao dịch và sử dụng dịch vụ từ bên thứ ba.
Nhược điểm
Tuy có rất nhiều ưu điểm nhưng nhược điểm thì vẫn còn tồn tại. DeFi có một hệ thống khá phức tạp và khó dùng đối với những người mới bắt đầu giao dịch. Kèm theo đó là giá trị của tiền mã hóa có thể biến động rất mạnh điều này sẽ gây ra rủ ro cho người dùng.
Cách thành phần chính của DeFi
Chắc hẳn mọi người đã từng nghe qua dApp hay ứng dụng phi tập trung. dApp là một ứng dụng phi tập trung trong DeFi thường được xây dựng và hoạt động trên cơ sở hạ tầng của các blockchain Layer 1. Các ứng dụng này thuộc nhiều mảng, cung cấp nhiều dịch vụ khác nhau từ đó tạo nên một hệ sinh thái DeFi trên blockchain.
Các thành phần chính trong DeFi gồm có:
- Stablecoin: là một loại tiền mã hóa có giá trị được cố định với một tài sản ổn định như USD, vàng, hoặc một giỏ hàng hóa. Mục tiêu của stablecoin là giảm thiểu độ biến động giá và mang lại sự ổn định cho các giao dịch trên blockchain. Một số ví dụ về stablecoin phổ biến là Tether (USDT), USD Coin (USDC), Binance USD (BUSD).
- Lending & Borrowing (Loan): là dịch vụ cho vay và vay mượn tiền mã hóa trên nền tảng DeFi. Người dùng có thể cho vay tài sản của mình để nhận lãi suất hoặc vay mượn tài sản với lãi suất nhất định. Các nền tảng cho vay phổ biến như Aave, Compound, MakerDAO.
- DEX (Decentralized Exchange): là sàn giao dịch phi tập trung, cho phép người dùng trao đổi tiền mã hóa trực tiếp với nhau mà không cần thông qua một bên trung gian nào. Các sàn giao dịch này hoạt động dựa trên hợp đồng thông minh và sử dụng liquidity pools để tạo thanh khoản. Ví dụ như Uniswap, PancakeSwap, SushiSwap.
- Wallet: là ví tiền mã hóa, cho phép người dùng lưu trữ, quản lý và giao dịch tiền mã hóa của mình. Ví tiền mã hóa có thể là ví phần cứng, ví phần mềm hoặc ví web. Ví dụ như MetaMask, Trust Wallet, Coinbase Wallet.
- Derivatives: là các sản phẩm tài chính phái sinh được thiết kế để tăng cường lợi nhuận hoặc giảm thiểu rủi ro trong thị trường tiền mã hóa. Các sản phẩm phái sinh phổ biến bao gồm hợp đồng tương lai, hợp đồng quyền chọn,…
- Launchpad: là nền tảng giúp các dự án tiền mã hóa mới huy động vốn từ cộng đồng thông qua việc bán token. Launchpad thường cung cấp cơ hội cho người dùng đầu tư sớm vào các dự án tiềm năng. Ví dụ như Binance Launchpad, CoinList, Polkastarter.
- Bridge: là cầu nối giữa các blockchain khác nhau, cho phép người dùng chuyển tiền mã hóa từ blockchain này sang blockchain khác. Bridge đóng vai trò quan trọng trong việc tạo điều kiện cho sự tương tác giữa các hệ sinh thái blockchain. Ví dụ như Wormhole, Multichain, cBridge.
- Liquid Staking: là một phương thức cho phép người dùng stake token của mình để nhận phần thưởng mà không cần khóa token. Liquid Staking cho phép người dùng sử dụng token của mình trong các hoạt động khác như giao dịch hoặc cho vay. Ví dụ như Lido, Rocket Pool.
- Identity: Identity là khái niệm về danh tính kỹ thuật số trên blockchain, cho phép người dùng xác minh danh tính của mình mà không cần đến các cơ quan trung gian. Identity được sử dụng trong các ứng dụng như xác thực tài khoản, quyền riêng tư và quản lý dữ liệu cá nhân.
- Insurance: là dịch vụ bảo hiểm cho tài sản tiền mã hóa của người dùng. Các nền tảng bảo hiểm DeFi cung cấp bảo vệ cho người dùng khỏi các rủi ro như mất cắp, lỗi kỹ thuật, hoặc biến động giá..
- DAO (Decentralized Autonomous Organization): là tổ chức tự trị phi tập trung, được điều hành bởi một bộ quy tắc được mã hóa trên blockchain. DAO cho phép người dùng tham gia vào việc ra quyết định, quản lý và chia sẻ lợi nhuận của tổ chức.
Cách thức hoạt động của DeFi
Để bạn dễ hình dung Betomon sẽ lấy ví dụ về cách thức hoạt động của DeFi như sau:
Hãy tưởng tượng bạn muốn vay một khoản tiền mã hóa để đầu tư vào một dự án DeFi mới mà bạn tin tưởng. Thay vì phải đến một ngân hàng hoặc tổ chức tài chính truyền thống để xin vay, bạn có thể sử dụng một nền tảng cho vay phi tập trung như Aave.
Bước 1: Cung cấp tài sản thế chấp:
Bạn cần cung cấp một số lượng nhất định của một loại tài sản tiền mã hóa làm tài sản thế chấp cho khoản vay của mình. Ví dụ, bạn có thể cung cấp 100 ETH làm tài sản thế chấp để vay 50 USDT.
Bước 2: Vay mượn tài sản:
Sau khi cung cấp tài sản thế chấp, bạn sẽ có thể vay mượn tài sản bạn cần. Trong ví dụ này, bạn sẽ vay 50 USDT từ Aave.
Bước 3: Thanh toán lãi suất:
Bạn sẽ phải trả lãi suất cho khoản vay của mình theo một tỷ lệ nhất định. Lãi suất có thể thay đổi tùy theo nhu cầu thị trường và loại tài sản bạn vay.
Bước 4: Hoàn trả khoản vay:
Khi bạn đã sẵn sàng, bạn có thể hoàn trả khoản vay của mình cùng với lãi suất.
Những ứng dụng phổ biến của DeFi bạn cần biết
Vậy những ứng dụng của DeFi là gì, hãy cùng khám phá nhé:
- Vay ngang hàng (P2P Lending): Nền tảng P2P Lending trong DeFi cho phép người dùng vay/cho vay mà không cần qua bất kỳ khâu trung gian nào.
- Quản lý tài sản: Các công cụ quản lý tài sản đóng vai trò quan trọng như một người giám sát tài sản. Chúng là trợ thủ đắc lực cho người dùng trong việc quản lý tiền kỹ thuật số, thiết lập ví hoặc khi nghiên cứu thị trường.
- Giao dịch phái sinh: Hình thức phái sinh được sử dụng để bảo vệ người dùng khỏi biến động giá trên thị trường. Các công cụ phái sinh trong DeFi hoạt động rất linh hoạt, chúng có khả năng phát hành thành một hợp đồng phái sinh mã hóa và thực hiện hoàn toàn tự động.
- Bảo hiểm trong DeFi: Các giao thức bảo hiểm trong DeFi cho phép người dùng có chính sách bảo hiểm dựa trên hợp đồng và sở hữu tài sản số thông qua quỹ đầu tư chung nhằm xử lý các khiếu nại cá nhân.
Tổng kết
Như vậy DeFi đã mở ra một thế giới mới cho các dịch vụ tài chính, nơi mà chúng hoạt động hoàn toàn thông qua mạng internet và phần lớn giá trị được duy trì bởi người dùng. Hy vọng những thông tin trên sẽ giúp bạn hiểu hơn về DeFi, ưu điểm và những ứng dụng phổ biến của nó để có thể ra được những quyết định chuẩn xác nhất nhé.
