Trong thị trường tiền mã hóa đầy biến động, rủi ro luôn hiện hữu. Tuy nhiên, Rug Pull là một trong những mối đe dọa lớn nhất đối với nhà đầu tư. Với sự gia tăng của các dự án DeFi, số lượng vụ Rug Pull cũng ngày càng nhiều, khiến không ít người mất trắng. Trong bài viết ngày hôm nay hãy cùng Betomon tìm hiểu về Rug Pull là gì? Những cách phòng tránh rủi ro Rug Pull mới nhất nhé!
Rug Pull là gì?
Rug Pull là một dạng lừa đảo trong lĩnh vực tiền điện tử. Nó diễn ra khi một đội ngũ phát triển của một dự án tiền điện tử thường là một token mới được phát hành bất ngờ từ bỏ hoặc bán và rút toàn bộ thanh khoản của dự án đó, lấy đi tất cả tiền của người đầu tư.
Một điều khá thú vị là thuật ngữ Rug Pull có nguồn gốc từ thành ngữ trong tiếng anh là “To pull the rug out” from someone. Dùng để chỉ một người có chủ ý kéo tấm thảm dưới chân gây ảnh hưởng tới người khác đứng trên đó.
Rug Pull vốn dĩ xảy ra thường xuyên ở các sàn Dex là bởi vì hầu hết các sàn giao dịch phi tập trung, họ cho phép người dùng có thể tự do, không cần sự cho phép (permissionless) và dễ dàng tạo ra các Pool thanh khoản để giao dịch nên sẽ không có bên nào đứng ra đảm bảo các giao dịch này.
Phân loại Rug Pull
Rug Pull có thể chia thành hai loại chính: cứng (hard) và mềm (soft):
- Trong các vụ hard rug pull, kẻ lừa đảo đã lập trình sẵn các đoạn mã độc hại vào hợp đồng thông minh ngay từ ban đầu, nhằm mục đích chiếm đoạt tiền của nhà đầu tư một cách nhanh chóng và triệt để.
- Ngược lại, với soft rug pull, kẻ lừa đảo lại sử dụng các chiêu trò marketing tinh vi để thổi phồng giá trị dự án, thu hút sự quan tâm của nhà đầu tư. Sau khi đã thu về đủ lợi nhuận, chúng sẽ đột ngột đóng cửa dự án và “biến mất” cùng số tiền đã huy động được.
Một vài ví dụ về Hard Rug Pull và Soft Rug Pull:
1.Dumping
Đây là một trong những hình thức Soft Rug Pull tinh vi và thường được ví như trò chơi “Bơm và xả” trong thế giới tiền mã hóa. Đầu tiên kẻ lừa đảo sẽ tạo ra sự FOMO (Sợ bỏ lỡ) trong cộng đồng bằng cách quảng bá mạnh mẽ về dự án. Bơm thổi về giá trị của Token của dự án để thu hút nhà đầu tư và khuyến khích hoạt động giao dịch. Tuy nhiên đằng sau vẻ hào nhoáng đó là một kế hoạch bán tháo đã được chuẩn bị từ trước. Khi đã đạt đạt mục tiêu thì họ sẽ bất ngờ bán tháo một lượng lớn token đang nắm giữ gây ra sự sụt giảm mạnh về giá token và kiến các nhà đầu tư thiệt hại một cách nặng nề và đương nhiên dự án đó sẽ sụp đổ.
2.Liquidity Stealing
Liquidity stealing là một hình thức hard rug pull cực kỳ nguy hiểm. Đầu tiên những kẻ lừa đảo sẽ tạo ra một pool thanh khoản giả tạo bằng cách ghép đôi token của các dự án với các tài sản có giá trị như BNB và ETH, stablecoin để tạo ra giá trị ban đầu cho token của chúng. Điều này sẽ tạo ra sự tin tưởng cho các nhà đầu tư và thu hút họ chú ý vào chúng bằng các chiêu trò marketing và đầy giá token lên cao. Cuối cùng khi chúng đã đạt được mục tiêu, chúng sẽ thực hiện hành vi “rút cạn” pool thanh khoản, khiến giá token giảm mạnh và nhà đầu tư mất hết vốn.
3.Limiting sell orders
Với hình thức “limiting sell orders”, nhà đầu tư sẽ trở thành “con tin” của nhà phát triển. Hình thức hard rug pull tinh vi này hoạt động dựa trên việc thiết lập các hạn chế trong hợp đồng thông minh. Chúng sẽ mã hóa một điều khoản cho phép họ hoàn toàn kiểm soát việc bán token. Bằng cách này chúng đã biến tài sản của bạn thành một thứ vô giá trị và không thể giao dịch được. Từ đó bạn bắt buộc phải phụ thuộc vào chúng, dù bạn đã bỏ tiền ra mua cũng không thể bán lại token để thu hồi vốn và mãi mãi mắc kẹt trong khoản đầu tư vô giá trị gây ra thiệt hại nặng nề về tài chính cho nhà đầu tư.
Dự án thực hiện Rug Pull như thế nào?
Các kẻ lừa đảo thường bắt đầu bằng việc tạo ra một loại tiền ảo mới, gọi là token. Chúng được lập trình trên một hệ thống gọi là smart contract để trông có vẻ đáng tin cậy. Sau đó, chúng sẽ trộn lẫn token này với các loại tiền ảo phổ biến như Bitcoin, Ethereum để tạo ra ảo giác về giá trị.
Để thu hút nhà đầu tư, chúng sẽ tung ra những tin đồn hấp dẫn, thuê các chuyên gia marketing nổi tiếng để quảng cáo rầm rộ. Điều này khiến nhiều người sợ bỏ lỡ cơ hội (FOMO) và đổ xô mua token này, đẩy giá lên cao chóng mặt.
Khi đã thu hút đủ người, chúng sẽ thực hiện hành vi lừa đảo. Có hai cách chính: một là bán tháo toàn bộ số token của mình một lúc, khiến giá sập ngay lập tức; hai là bán dần dần trong một thời gian dài để khó bị phát hiện.
Một số trường hợp Rug Pull nổi tiếng
Thodex
Thodex, một trong những sàn giao dịch tiền điện tử lớn nhất Thổ Nhĩ Kỳ, đã gây chấn động thế giới khi nhà sáng lập của sàn này, Faruk Fatih Özer, bị cáo buộc lừa đảo hơn 2.7 tỷ USD của hàng ngàn nhà đầu tư. Trước khi biến mất khỏi Thổ Nhĩ Kỳ và trốn sang Albania, Özer đã tung ra một chiến dịch tiếp thị rầm rộ, hứa hẹn tặng miễn phí Dogecoin cho người dùng đăng ký. Tuy nhiên, đây chỉ là một chiêu trò để thu hút thêm nạn nhân. Năm 2022, Özer đã bị bắt giữ và dẫn độ về Thổ Nhĩ Kỳ để đối mặt với bản án lên đến 40.000 năm tù.
Mutant Ape Planet
Vào ngày 14/11/2023, Aurelien Michel, kẻ đứng sau dự án NFT Mutant Ape Planet, đã bị chính thức kết tội vì hành vi lừa đảo nghiêm trọng. Sau khi huy động được gần 3 triệu USD từ các nhà đầu tư thông qua việc bán các NFT hình ảnh khỉ đột biến, Michel đã biến mất cùng với số tiền này. Vụ việc này đã gây chấn động cộng đồng tiền điện tử và NFT. Michel, một công dân Pháp đang sinh sống tại UAE, đã bị bắt giữ tại New York hồi đầu năm nay và hiện đã phải đối mặt với pháp luật.
DeFi100
Trong một vụ lừa đảo chấn động cộng đồng tiền mã hóa, dự án DeFi100 đã “bốc hơi” cùng với số tiền khổng lồ 32 triệu USD của nhà đầu tư. Thậm chí, những kẻ lừa đảo còn táo bạo đến mức công khai thừa nhận hành vi phạm tội của mình trên website dự án. Vụ việc DeFi100 là một lời cảnh tỉnh về những rủi ro tiềm ẩn khi đầu tư vào các dự án DeFi.
Compounder Finance
Compounder Finance là một giao thức Yield Farming được clone ra từ Yearn Finance. Vào tháng 12/2020, những nhà phát triển ẩn danh của dự án này đã sử dụng hợp đồng thông minh cửa hậu (backdoor) để chiếm đoạt số tài sản lên đến 10,8 triệu USD, bao gồm: 750 nghìn USD WBTC, 4,8 triệu USD ETH, 5 triệu USD DAI và một lượng nhỏ các token khác.
Dấu hiệu nhận biết các dự án Rug Pull
Đầu tư vào thị trường tiền điện tử tiềm ẩn nhiều rủi ro, đặc biệt là các vụ lừa đảo. Để tránh “sập bẫy”, nhà đầu tư cần hết sức tỉnh táo và tìm hiểu kỹ các dự án trước khi quyết định rót vốn. Dưới đây là một số dấu hiệu cảnh báo cho thấy một dự án có thể đang cố gắng lừa đảo bạn:
- Đội ngũ phát triển ẩn danh: Khi thông tin về đội ngũ phát triển dự án bị che giấu hoặc tài khoản mạng xã hội của họ mới được tạo, đây là một dấu hiệu đáng ngờ. Một dự án uy tín thường sẽ công khai thông tin về đội ngũ của mình để tăng tính minh bạch.
- Không khóa thanh khoản: Việc không khóa thanh khoản đồng nghĩa với việc đội ngũ phát triển có thể rút hết tiền đầu tư của nhà đầu tư bất cứ lúc nào. Đây là một trong những thủ đoạn phổ biến của các dự án lừa đảo.
- Không công khai mã nguồn: Mã nguồn mở cho phép cộng đồng kiểm tra và đánh giá tính bảo mật của dự án. Nếu một dự án không công khai mã nguồn, điều đó có nghĩa là họ đang có điều gì đó muốn giấu.
- Không thực hiện kiểm tra bảo mật: Việc không có báo cáo kiểm toán từ các bên thứ ba cho thấy dự án chưa thực sự nghiêm túc trong việc đảm bảo an toàn cho quỹ của nhà đầu tư.
- Phân phối token không đồng đều: Nếu một nhóm nhỏ người nắm giữ phần lớn token, họ có thể dễ dàng thao túng thị trường và gây thiệt hại cho các nhà đầu tư nhỏ lẻ.
- Website sơ sài: Một website chuyên nghiệp và đầy đủ thông tin là yếu tố quan trọng để đánh giá độ uy tín của một dự án. Nếu website của dự án có nhiều lỗi sai, thiết kế kém bắt mắt, đó là một dấu hiệu đáng lo ngại.
Cách phòng chống Rug Pull
Trước khi ra quyết định đầu tư một dự án, các bạn cần kiểm tra các mục dưới đây để hạn chế gặp phải những dự án lừa đảo:
- Kiểm tra độ uy tín của đội ngũ phát triển
- Kiểm tra dữ liệu on-chain để tìm kiếm các dấu hiệu bất thường
- Kiểm tra Tokenomics
- Kiểm tra Website, và mức độ tương các tài khoản mạng xã hội của dự án
- Kiểm tra Github để theo dõi tiến độ cập nhật dự án
Tổng kết
Rug Pull đang trở nên phổ biến hơn trong tiền điện tử và DeFi. Những dự án Rug pull sẽ luôn tồn tại trên thị trường, vì vậy anh em cần cân nhắc trước mọi quyết định đầu tư của mình. Hy vọng với những thông tin mà Betomon đã cung cấp sẽ giúp anh em có thể ra được quyết định đúng đắn trong quá trình trade coin.
